Bi’ onluk listede bu hafta köy temalı romanlar ve köy romanlarından oluşan bir liste ile karşınızdayım. Listeye geçmeden önce, köy romanı nedir, bundan biraz bahsedelim.
Köylü Anadolu halkının Cumhuriyeti kurması ile hızla bir yapılanmaya gidilmiş ve Köy Enstitüleri kurulmuş. Bu kurumlardan mezun olan Fakir Baykurt gibi yazarlar köylüyü ve dertlerini anlatmak için romanlarını bir araç olarak kullanmaya başlamışlar. Köy romanı denilince aklınıza pastoral, doğa tasvirleri, ferah metinler gelmesin. Köylünün var olma çabasının sesi bu romanlar.
1- Yılanların Öcü – Fakir Baykurt
Çoğumuzun vardır bir köyü. Yazları gittiği, orada bir köy var uzakta dediğimiz, büyük şehirlerin karmaşasına kapılırken içinde yaşayanları unuttuğumuz. Köylerde artık yaşam şartları daha iyi olsa da eksiklerin olduğu âşikar. Yılanların Öcü, seçimler yaklaşırken akıllara gelen, diğer zamanlarda ağaların, muhtarların ellerine bırakılan köylünün romanı. Anlatımı halkın deyişleriyle bezeli, bir o kadar içten ve etkili.
2- Cemo – Kemal Bilbaşar
Kemal Bilbaşar’ın 1967 TDK Roman Ödülü’ne sahip eseri Cemo, Doğu Anadolu’daki ağalık sistemini, Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş sancılarını, töredeki kadın erkek rollerini, siyasi gelişmeleri ve isyanları yer yer destansı bir üslupla anlatmış. Eserin dili çok sade ve kullanılan yöresel dil çok güzel kullanılmış.
3- Teneke – Yaşar Kemal
Roman, köy ağalarının pamuk tarlalarını ve köyün birçok toprağını çektik tarlası yapmak istemesini ve köylülerin buna karşı gelişini anlatıyor. Bilirsiniz belki çeltik yetişen yerde sivrisinek çok olur ve beraberinde sıtmayı getirir. Köylünün hem ağalarla hem de sağlık sorunlarıyla baş etmelerini anlatırken Yaşar Kemal, okuyucuyu köy hayatının içine alıp köylünün mücadelesine dahil ediyor.
4- Kuyucaklı Yusuf – Sabahattin Ali
Köylünün zengin ve memur olan ayrıcalıklı kesimle çatışmasının anlatıldığı sembol romanlardandır. Yusuf’un hayatı anlatılırken kullanılan dilin zarifliği, duyguların yansıtılışı romanı daha da güzelleştiriyor.
5- Karasu – Hasan Eskil
Belen Köyü’nde Alihan’ın Gonca’ya olan aşkı, Yorgansızlarla olan mücadelesi ve köyün geleceğini kurtarmak adına Karasu taşkınını önlemek için sarf ettiği çaba konu edilmiştir.
Bu roman okuduğum ilk köy romanıydı. Bunun da etkisiyle köy romanı denilince aklıma ilk gelen kitap oldu. Hasan Eskil kurgusu ve anlatımıyla o kadar gerçekçi bir dünya yaratmıştı ki yıllar sonra romanın en şahane sahnesi sanki izlediğim bir filmmiş gibi aklımda.
6- Ay Tutulduğu Gece – Kemal Bilbaşar
Cemo ile tanıştım Kemal Bilbaşar ile. Yazar yöre halkını, yaşamlarını, sorunlarını çok güzel bir şive kullanarak anlatıyor. Cemo’da Doğu Anadolu’yu anlatırken Ay Tutulduğu Gece’de Ege’yi anlatıyor. Halkın geçim sıkıntısını, Demokrat Parti’nin ve muhalif partinin çekişmesini, insanların iki yüzlülüğünü bir mühendis, bir öğretmen, bir de şarapçının etrafında halkın da desteği ile anlatıyor.
7- Çalıkuşu – Reşat Nuri Güntekin
Belki de en iyi bilinen köy romanıdır Çalıkuşu. Feride’nin gittiği Zeyniler Köyü’nde eğitim ve yol sorunları, kızların küçük yaşta evlendirilmesi gibi sorunlar anlatılmaktadır.
8- Yaban – Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Dünya Savaşı’nda kolunu kaybeden Subay Ahmet Celal’in Anadolu’nun bir köyünde yerleşmesini ve köylüler tarafından kabul edilmek için çabalamasını anlatır. Ahmet Celal’i kabullenemeyen köy halkını anlatırken köylü ve şehirli arasındaki uçurumun neden olduğunu inceliyor Yakup Kadri.
9- Yılanı Öldürseler – Yaşar Kemal
Aslında Anadolu’da bugün bile olabilecek bir olayı anlatıyor bu kısacık roman. Namus diye kadını en yakınlarının katletmesini konu ediniyor. Köy halkının hayatına hiç zorlanmadan bizi dahil eden Yaşar Kemal, birçok eseriyle bu listeye girebilir.
10- Köprüde Kadınlar Var – Hasan Eskil
Yazarın yayımlanan ilk romanı Köprüde Kadınlar Var’da Kasımpaşa’da fakir bir ailenin çocuğu olarak büyüyen ve gençlik yıllarında kendisini sahiplenecek zengin bir erkeğe ihtiyaç duyan Necmiye’nin, Memduh’la tanışması; Ferit’in Necmiye’yi kandırarak bir köy baranasına oturak âlemi için teslim edişi ve Necmiye’nin bu kötü hayattan kurtulma çabası anlatılmıştır. Bu romanda da köylü ve köy hayatı tüm canlılığı ve kötü yönleriyle de anlatılmıştı. Hasan Eskil’in sürükleyici kurgusu ile bu kitap son tavsiyemdi.
- Mehmet Eroğlu ile Edebiyat Üzerine - 6 Mart 2022
- Rüyalar Anlatılmaz Roman İncelemesi - 18 Şubat 2022
- Acı Çikolata Kitap İncelemesi: Büyülü Bir Mutfak Masalı - 27 Mayıs 2021
