Yazar: İnan Sabırcan• 3 Ağustos 2024• 14:08• İnceleme, Öykü Kitabı

Mete Karagöl’ün “Muallim Sabri” Öyküsü Üzerine

Bir şekilde bir parçası olmayı başardığım ülkemizin, mürekkep yalamış, eğitim öğretim camiası gördüğüm en renkli en canlı en sansasyonel camiadır. Her kişilik türünden insana denk gelebilirsiniz. Genel anlamda günlük hayatları aynı olmasına rağmen, dünyaya bakışları, davranışları bu kadar çeşitli olan başka bir camia göremedim. Camianın içinden olduğumu şu şifreli cümlelerimle anlatayım.

Teksir makinesiyle, mumlu kâğıtlara elle yazılmış sınav kâğıtlarının hazırlanışını izledim. Sigara közüyle delinen test sınav anahtarını gördüm. Teksir makinesi her seferinde elle çevirmeli olarak çalıştırılırdı. Sonrasında fotokopi makinesi devreye girdi. Kırtasiyecilerin altın günleri. Pahalı kitaplar fotokopi edilirdi. Şimdi anlık uygulamadan pdf geliyor, akşama çıktı al, bizim yazıcı bozuk diye.

İnsanların büyük çoğunluğu hayatı monoton ve monolitik sever. Aynılık, karşıtlığın olmaması, önceden konulmuş ve tartışılmayan yasalar ve yasaklara uyum sağlamak, kimi insanlarda bir buhrana kimi insanlarda bir huzura yol açar.

Büyük şehirlerde neden herkes daha atak taşrada zaman neden hep durmuş gibidir? İnsanlar neden yavaş hareket eder? Toplumu bir sürü olarak addedecek olursak; bireyler sürünün hızına göre mi kendini belirliyor? Saniyelerin bin yıllarla ölçüldüğü Asya tipi üretim tekniklerinin hâkim olduğu yerde, çarklar beklenenden daha hızlı mı döndü ya da dönüyor?

Mete Karagöl’ün öyküsündeki, Osmanlısever tarih öğretmeni yüreğinin taşrasındadır ve Muallim Sabri hayatın sakin sularında yaşamayı sever, kurallara karşı gelmez, yasalara saygılı, takva sahibi bir karakterdir. Bir gün okulda bir öğrenci tartaklar, korkup kendini eve kapatır. Bir sinir krizinin eşiğindedir. Belki de eşiği geçmiştir, bunu anlamak için tüm öyküyü okumanız gereklidir.

Öyküyü okurken, insan hayatında yirmi dört saatin ne kadar uzun olduğunu düşünebilirsiniz. Muallim Sabri’nin bir gün içindeki ruhsal değişimleri ve içinde yaratıp dışarıya attığı aforizmaları, insan nerede başlar, nerede biter, iyilikle mi, kötülükle mi test ediliyoruz…

Dünyanın en anlayışlı en düzgün insanı olsanız bazen hayat insana ağır gelir.

Muallim Sabri, kendini eve kapatmıştır ve tartakladığı çocuğun ailesi ya da polis tarafından basılmasını beklerken yaşadığı iç hesaplaşma, yaptığı muhasebe, eski adıyla tefekkür, okuyanı da kendi içinde bir serüvene sürüklemektedir.

“En iyi saklanacağı yer eviydi. Polis gelene kadar bir şeyler düşünür, belki çoktan kaçardı. Polisten kaçardı ya vicdandan kaçabilir miydi? Ne çok isterdi vicdansız, şerefsiz bir insan olmayı! Ama vicdanlıydı, hak yemez ve yedirmez, Allah’tan korkar, Allah’ı için yaşardı. Ne iyi olurdu polisler yakalamasaydı.”[i]

Öyküde imla hatası, anlatım bozukluğu, paragraflar arasında kopukluk yok, yazarın açtığı yolu rahatlıkla takip edebiliyorsunuz. Yazar Türk dilini, anlatım biçimlerini anlaşılmak için kullanmış.

Bunca kuru gürültünün patırtının içinde, insanların büyük kısmının kendini olduğundan farklı gösterme krizine girdiği şu günlerde, yazarın yarattığı “Muallim Sabri” ve diğer öykülerindeki kişilikler, günlük hayatın içinden sizinle yaşayıp nefes alan türden.

Hayattan beklentinize göre “Muallim Sabri” size bir şey ifade eder ya da etmez. Siyah aynanın önünde kendi hayatımızın ve suretimizin seyrinden başımızı kaldırdığımızda, size benzemeyen, sizin gibi olmayan, günlük hayatta yan yana gelemeyeceğiniz birkaç farklı kişilik ve hayat tanımak size anlayış yönünden katkıda bulunabilir. Sıkıştığınızı düşündüğünüzde kitaplar ve öyküler size yardımcı olabilir.

İki okuma, üç düşünme arasında günahtan korkan, takıntılı, temiz kalmayı düstur edinmiş, bir hata işledi diye kendini yiyip bitiren, “Muallim Sabri” bana iyi geldi. Rüzgârsız havada havalanan bir çınar yaprağı gibi beni yolumda yürürken durdurdu.